Voor de 38e keer vindt dit jaar in het weekend van 14 en 15 september Open Monumentendag plaats. Dat iets wat we nu vanzelfsprekend vinden maar niet altijd is geweest. We gaan terug in de tijd en wel naar 1986.
In dat jaar werd De Stichting Open Monumentendag opgericht, omdat in Nederland ingrijpende wijzigingen in de monumentenzorg op stapel stonden. Met de nieuwe Monumentenwet 1988 zou de Nederlandse monumentenzorg verregaand worden gedecentraliseerd, waarbij taken van de rijksoverheid werden overgeheveld naar gemeenten. Monumenten en monumentenzorg kwamen daardoor dichter bij burgers te staan, maar hoe dicht stonden burgers eigenlijk bij hun monumenten? En was er wel voldoende draagvlak onder de bevolking om monumenten te willen behouden?
Particuliere monumentenorganisaties namen het initiatief om een flinke impuls te geven aan de algemene kennis over monumenten en daarmee aan het draagvlak voor behoud. In 1987 werd daarom, naar voorbeeld van Frankrijk, de Open Monumentendag in Nederland geïntroduceerd. Het enthousiasme was groot. Open Monumentendag bracht op laagdrempelige wijze een breed publiek met monumenten in aanraking en vergrootte zo de belangstelling en daarmee de instandhouding van monumenten.
Ook in IJsselstein kreeg Open Monumentendag invulling en ontstond de traditie dat de beeldbepalende monumenten hun deuren openden voor het publiek. Vele jaren heeft de HKIJ de kar getrokken van deze dag, maar een aantal jaren geleden is de coördinerende rol ondergebracht bij Uit In IJsselstein.
Thema Open Monumentendag 2024
Jaarlijks wordt er in Europees verband een thema gekozen door de European Heritage Days (EHD). De EHD benoemt voor elk jaar het overkoepelende thema voor Open Monumentendag, waarbij het verzoek aan alle deelnemende landen is dit thema te volgen. Het thema voor 2024 is “Erfgoed van routes, netwerken en verbindingen”.
Mensen en samenlevingen zijn altijd in beweging: in tijden van vrede en oorlog, voor pelgrimsreizen, handel en ontdekking. Routes en (handels)netwerken ontstonden, wegen werden aangelegd, transportnetwerken uitgebouwd, nieuwe vervoersmiddelen en manieren van communicatie werden uitgevonden. Deze routes, netwerken en verbindingen blijven zich voortdurend ontwikkelen. Ze bevinden zich op het kruispunt tussen het verleden, heden en toekomst.
Onderweg!
Dit jaar gebruiken we de slogan ‘onderweg!’. Onderweg refereert aan het op reis zijn van A naar B, het letterlijk in beweging zijn en de transformatie van oud naar nieuw, verleden naar heden. Onderweg reis je via (historische) routes, ontmoet je mensen waar je verbinding mee maakt en ben je onderdeel van verschillende netwerken. Onderweg! refereert ook aan het Open Monumentendag weekend waarbij onze bezoekers op pad gaan van monument naar monument. Dit jaar gaat het óók om de reis tussen de bestemmingen en de manier waarop je de monumenten bezoekt.
Onderweg!’ gaat over de invloed die reizen, vervoer en communicatie hebben gehad – en nog steeds hebben- op het aanzien van Nederland, de inrichting van het land en de steden, de manier van leven zoals we dat in Nederland vandaag de dag doen. De associaties en verwante onderwerpen zijn zo divers dat elk comité in het weekend van 14 en 15 september 2024 zijn eigen draai aan het thema kan geven. In IJsselstein wordt het thema niet verder uitgewerkt, maar in dit kader is het wel leuk om een paar recente HKIJ iniatieven te benoemen. Met name de waterwegen krijgen extra aandacht via de Watererfgoed films te zien op www.hkij.nl . Ook aan het netwerk en verbindingen is veelvuldig aandacht besteed met IJsselstein als Zenderstad voor radio, tv en wereldomroep.
Officiële opening Open Monumentendag 2024 in Hilversum
Vorig jaar vond voor het eerst de eerste openbare landelijke opening van Open Monumentendag plaats in Zwolle bij de viering van 800 jaar Hanze, het verbond van Hanzesteden in Europa. Dit jaar is Hilversum de openingsstad van Open Monumentendag. Op vrijdag 13 september wordt het startsein voor het grootste gratis culturele evenement van Nederland in Hilversum gegeven, met een spectaculaire lichtprojectie op het iconische raadhuis van Dudok en een lichtkunstroute langs diverse monumenten in de stad.
Burgemeester Van den Top: “Wij zijn verheugd om dit jaar de openingsstad van Open Monumentendag te mogen zijn. Als mediastad hebben wij natuurlijk een mooie link met het thema ‘Routes, netwerken en verbindingen’, wat dit jaar leidend is tijdens Open Monumentendag.
Ook de nieuwe Open Monumentendag ambassadeur Janny van der Heijden (culinair journaliste en presentator van programma’s als Heel Holland Bakt, Denkend aan Holland, de Smaak van Nederland) zal bij de opening aanwezig zijn. Zij zal de openingshandeling, die 34 jaar in handen van Pieter van Vollenhoven lag, op vrijdag 13 september op zich nemen. Het belooft een bijzondere avond te worden met een afwisselend en gratis toegankelijk programma voor jong en oud.
Open Monumentendag in IJsselstein
Op zaterdag 14 september zijn beide Nicolaaskerken, het Historisch Stadhuis, de Kasteeltoren, Museum IJsselstein, De Waag en Korenmolen De Windotter gratis te bezoeken en kun je met Yselvaert een vestingvaart maken. Ook zijn zondag 15 september enkele monumenten geopend voor het publiek en kun je met Yselvaert een rondvaart maken.
Het complete programma is terug te vinden via: https://inijsselstein.nl/post/open-monumentendag
