Middeleeuwse oorlogen

Ontmoet Historisch IJsselstein - 04. Middeleeuwse oorlogen

Samenstelling, beeld en tekst: Jasper van Muijden, Marian Wessels, Marcel Berkien en Bart Rietveld

Vanaf het ontstaan van de stad tot 1511 is IJsselstein het toneel van oorlogen en conflicten. Vooral door de strategische ligging van het gebied tussen de gewesten Holland en het Sticht (Utrecht), is de baronie voortdurend inzet van de strijd. In de vijftiende eeuw speelden kwesties van erfrechten tussen de hoogste machthebbers ('Hoeken en Kabeljauwen') in de lage landen hierbij een belangrijke rol. IJsselstein, sinds 1363 in bezit van de Van Egmonds, maakt gedurende deze periode deel uit van de Kabeljauwen. 

Het gaat om de volgende conflicten: 

  • De Arkelse oorlog (1401-1418)
  • Het Utrechts Schisma (1425-1449); crisis over wie de rechtmatige bisschop van Utrecht was
  • De vete tussen Willem van Egmond en de hertog van Gelre (1465-1466)
  • De Stichtse Burgeroorlog (1481-1483)
  • Conflict tussen Frederik en Karel (1510-1511) 

Hierbij wordt IJsselstein zeker driemaal - in 1417/1418, 1427 en 1466 - verwoest. Tijdens de Stichtse Burgeroorlog wordt IJsselstein door Utrecht belegerd. De IJsselsteinse baron en legeraanvoerder, Frederik van Egmond, weet dit beleg te doorbreken, waarbij de belegeraars op de vlucht slaan (zij kiezen het 'hazenpad'). Een plaquette in de IJsselpoort herinnert aan deze gebeurtenis en de naam Hazenveld komt hier vandaan. Het laatste grote conflict speelt zich af in 1510 tussen Frederik van Egmond en zijn achterneef Karel van Egmond, de hertog van Gelre. Karel wilde samen met Utrecht IJsselstein innemen. Zij proberen dit met een turfschip waarin zich soldaten verborgen houden. Dez 'paard van Troje-' list mislukt echter, waarna er vredesonderhandelingen beginnen die in 1511 eindigen met de 'vrede van Utrecht. De Van Egmonds nemen het daarna op zich om de stad 'mooi' te maken en te bebouwen met stenen huizen. Zo kon de stad zich verder ontwikkelen.

Het verhaal wordt verteld in 11 plaatjes.

'IJsselstein verwoest'(1417) is de titel van deze gravure.
Jacoba van Beieren liet IJsselstein in 1417 verwoesten.
Een middeleeuws leger op veldtocht.
Balksleutel met het wapen van de Van Arkels, afkomstig uit het in 1888 afgebroken kasteel van IJsselstein.
Ridderorde van het Gulden Vlies die in 1430 door Philips de Goede werd ingesteld. De laatste generaties van de Van Egmonds kregen deze ridderorde toegewezen.
Wapen van de IJsselsteinse Egmonds. Daarin ook de wapens van Buren en Egmond.
Frederik van Egmond speelde een belangrijke rol bij de conflicten van 1466, 1482, en 1510.
Na het overlijden van Arnold van Egmond in 1473 wordt het graafschap Buren toegewezen aan de IJsselsteinse Frederik van Egmond.
Herinneringssteen in de IJsselpoort over het beleg van 1482.
Floris van Egmond hielp zijn vader Frederik bij de strijd tegen Utrecht in 1510.
Titelpagina uit 2006 van de kroniekuitgave over het beleg van IJsselstein in 1510-1511.